خبرگزاری میراث آریا: یکی از آیین‌هایی که مردم دهستان برغان در ایام فاطمیه و شهادت حضرت زهرا‌(س) انجام می‌دهند، مراسم نذر ریشه است. مردم برغان همچون تمام منطقه‌های ایران برای برآوردن حاجات خود مراسم نذری برپا می کنند. رسمی که فراتر از یک نذر و با معیارها و ارزش‌هایی همراه است که بیش از 4 قرن سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته و تا به امروز رسیده است. آیینی که همچنان به صورت کاملا زنده و با اندکی تغییر در حال انجام است. در دهستان برغان مراسم نذر ریشه مهمترین و عمومی ترین نذری است که برگزار می‌شود. از آنجا که این مراسم نذر با پختن سمنو موضوعیت دارد؛ بنابراین به خاطر جوانه زدن گندم، مردم این مراسم را نذر ریشه می‌نامند.

فرزان احمد نژاد کارشناس میراث‌فرهنگی استان البرز در گفت‌وگو با خبرنگار میراث آریا در این باره می‌گوید: مراسم نذر ریشه سالیان درازی است که در برغان برگزار می‌شود. بر اساس یکی از نسخ خطی برغان خانواده‌های بکایی؛ برغانی، شهیدی و کرمی سالیان درازی است که این مراسم را برگذار می کنند. مردم برغان بر این باروند که این مراسم پیش از ساخت حسینیه اعظم یعنی حدود بیش از 400سال پیش برگزار می شده و هنوز هم در برغان اجرا می شود. حتی برغانی‌های ساکن کرج؛ قزوین و... این مراسم را در سایر شهرهای که ساکن هستند اجرا می‌کنند.

او درباره چگونگی برگزاری این مراسم می‌گوید: این مراسم یک کار گروهی است. برای پختن سمنو مواد و لوازم مورد نیاز عبارت است از آب باران نيسان یا آب پاک، آرد گندم و شيره جوانه گندم، ديگ مسين و يك پاروَك. هر کس از اهالی روستا که نذر خاصی یا بیمار دارد نیت می‌کند و اهالی روستا کمک می‌کنند. گندم و آرد ممکن است به وسیله چند خانواده تهیه شود.

احمد‌نژاد می‌افزاید: ابتدا کیسه‌های گندم را به وسیله مردان برای مدت یک شب در داخل درخت کهنسال چنار مسجد اعظم برغان می‌گذارند و سپس به وسیله دستاس از بخشی از گندم‌ها در حسینیه اعظم آرد تهیه می‌شود. گندم و آرد تهیه شده را به خانه صاحب نذر می‌برند و به بانوان تحویل می‌دهند.

این کارشناس میراث فرهنگی ادامه می‌دهد: مردان وظیفه افروختن آتش و جابجایی دیگ‌ها را برعهده دارند. ساعت هشت تا نه شب همه زن‌ها دور ديگ نذری گرد می‌آيند و يكی از آنها كبريتی به دست می‌گيرد و با گفتن «بسم الله» اجاق را روشن می‌كند. در اين هنگام همه حاضران دعای(زيارت نامه دوازده امام) را زير لب می‌خوانند. پس از آنكه ديگ گرم شد صاحب خانه كه نذر‌دار اصلی و همچنين پزنده سمنو است پاروك را با دو دست می‌گيرد و چند دور با آن سمنو را به هم می‌زند.

احمد نژاد اضافه می‌کند: پس از او زن‌های ديگر يكايك همين كار را انجام می‌دهند. وقتی كه سمنو به قل قل افتاد زن‌هایی كه نذر ريختن پسته يا بادام در ديگ سمنو دارند نذری خود را مشت مشت در آن می‌ريزند. پختن سمنو تا نزديك سحر به درازا می‌كشد؛ پس از آن پاروك را كنار می‌گذارند و سمنو را دم می‌كنند.

او با بیان اینکه مراسم نذر ریشه اکنون کاملا زنده و با اندکی تغییرات نسبت به گذشته در حال برگزاری است، می‌گوید: این آیین که به عنوان یک میراث ناملموس به ثبت رسیده، دارای معیارها و ارزش‌های شاخصی است. از جمله اینکه انتقال سینه به سینه این سنت و حضور فعال جوانان تحت نظارت بزرگان، شیوه استفاده از دستاس و دستور العمل پخت و... همگی جزو ارزش‌‌های این میراث است. 

این کارشناس ارتباط مستقیم و همزمان با میراث طبیعی (درخت چنار کهنسال برغان) و میراث تاریخی-فرهنگی (حسینیه اعظم برغان) و ترکیب میراث طبیعی، تاریخی، فرهنگی و ناملموس را از دیگر ارزش‌‌های آیین نذر ریشه برمی‌شمرد.

احمدنژاد همچنین دانش مدیریت سنتی در قالب تقسیم وظایف از جمله پاک و آماده سازی گندم، تهیه و آماده سازی آرد، تهیه و آماده‌سازی جوانه گندم، تهیه سوخت و وجود همبستگی بین جماعت روستا که باعث ایجاد حس تعاون، وحدت و یکپارچگی است را از دیگر معیارهای ارز‌ش‌آفرین این آیین عنوان می‌کند.

انتهای پیام/

گفت و گو: شیما عبداله خانی خبرنگار اداره کل میراث‌فرهنگی،گردشگری و صنایع‌دستی البرز 

انتهای پیام/